Onderzoek en ontwikkeling: de fiscale rol van Belspo

Terug naar het overzicht

13 juli 2021

Onder­zoek en ontwik­kel­ing: de fis­cale rol van Belspo

De vri­jstelling van bedri­jfsvoorheff­ing (BV) voor onder­zoek en ontwik­kel­ing is bij­zon­der belan­grijk voor het aantrekken van onderne­min­gen die willen investeren in nieuwe tech­nolo­gieën. Maar wat valt er eigen­lijk onder dat begrip ‘onder­zoek en ontwik­kel­ing’ (kortweg O&O). De Pro­gram­ma­torische Fed­erale Over­hei­ds­di­enst Weten­schaps­beleid, Bel­spo genoemd, kan het u vertellen.

Vri­jstelling van bedrijfsvoorheffing

Het sys­teem van de vri­jstelling BV voor onder­zoek en ontwik­kel­ing bestaat al sinds 2003. Maar door de jaren heen werd het toepass­ings­ge­bied ruimer. Waar het aan­vanke­lijk enkel open­stond voor uni­ver­siteit­en kan van­daag de dag elke onderne­m­ing zo’n vri­jstelling claimen, mits nalev­ing van een reeks voorwaarden.

De vri­jstelling is behoor­lijk inter­es­sant: de onderne­m­ing moet op het loon van haar kwal­i­fi­cerende onder­zoek­ers de bedri­jfsvoorheff­ing inhouden vol­gens de gewone regels. Maar van die som moet ze slechts 20% doorstorten aan de Schatk­ist. De 80% die ze zelf mag houden, kan ze gebruiken om weer te investeren in het onder­zoek. Het is niet toege­lat­en de som alsnog door te storten aan de onder­zoek­er.
De onder­zoek­er zelf zal bij de bereken­ing van de uitein­delijk ver­schuldigde per­so­n­en­be­last­ing de inge­houden BV kun­nen ver­reke­nen, niet enkel de doorgestorte BV. Voor de onder­zoek­er maakt de vri­jstelling dus geen verschil.

Wat is O&O?

Naar­mate meer onderne­min­gen in aan­merk­ing kwa­men voor de vri­jstelling bleek het nodig om een defin­i­tie van O&O te pub­liceren. Dat gebeurde in 2013 toen gesteld werd dat er sprake is van O&O als het gaat over fun­da­menteel onder­zoek’, indus­trieel onder­zoek’ of exper­i­mentele ontwik­kel­ing’.
Om te con­trol­eren of een bepaald project onder één van deze drie pijlers valt, werd de Pro­gram­ma­torische Fed­erale Over­hei­ds­di­enst Weten­schaps­beleid (Bel­gian Sci­ence Pol­i­cy Office of Bel­spo) ingeschakeld.
Aan­vanke­lijk moest elk project aangemeld’ wor­den bij Bel­spo. Maar sinds 2014 gaat de rol van Bel­spo verder. De dienst adviseert nu over de vraag of de activiteit onder de defin­i­tie van O&O valt. Die adviezen zijn bindend.

Wat als de fis­cus niet akko­ord is?

Bij het Hof van Beroep van Antwer­pen werd een geval voorgelegd waar­bij een inge­nieurs­bu­reau de vri­jstelling vroeg voor een aan­tal pro­jecten. De pro­jecten, ges­tart in 2013, wer­den in 2016 aangemeld bij Bel­spo dat een attest afleverde. Het attest ver­meldde slechts dat de O&O‑activiteiten wer­den aan­vaard als “recur­rente en/​of struc­turele R&D‑activiteiten”. De fis­cus meende dat het attest onvol­doende was om aan te tonen dat er echt een O&O‑activiteit was. De rechter in eerste aan­leg vol­gde de fis­cus en deed ver­vol­gens zijn eigen onder­zoek om daar­bij dan te besluiten dat het effec­tief niet ging om O&O.

In beroep kon de belast­ing­plichtige een recen­ter bindend advies van Bel­spo voor­leggen dat lat­er in de loop van de pro­ce­dure nog eens door Bel­spo werd beves­tigd.
Essen­tieel punt in het arrest van het hof is de beves­tig­ing dat het advies van Bel­spo bindend is voor zow­el de belast­ing­plichtige als de fis­cus. De fis­cus probeert voor het hof wel aan te tonen dat Bel­spo de bal miss­laat maar eigen­lijk gaat het hof daar hele­maal niet op in. Er is een attest dat de activiteit als O&O kwal­i­ficeert en dat is wat telt.

Het hof beperkt haar onder­zoek gro­ten­deels tot de geldigheid van het advies van Bel­spo.
In eerste instantie is er de vast­stelling dat de attesten afgeleverd wer­den, flink wat tijd na de jaren waar­voor de vri­jstelling werd geclaimd. Maar het hof ziet daar geen grat­en in omdat bij aan­vang de attesten niet vooraf moesten gevraagd wor­den. Dat is sinds 2014 wel het geval.

Ver­vol­gens kijkt het hof naar het advies en de aan­vraag­pro­ce­dure. De aan­vraag­pro­ce­dure is wel beschreven in de wet maar over wat er in het advies moet staan, zwi­jgt de wet­gev­er. Het hof onder­zoekt de recht­spraak en con­cludeert dat het attest min­stens moet ver­melden over welke pro­jecten het gaat, de duur van die pro­jecten, wie de werkne­mers zijn, …
Het hof stelt vast dat het eerste advies van Bel­spo inder­daad niet aan die voor­waar­den vol­doet. Maar de adviezen die lat­er wer­den afgeleverd (in 2018 en 2020) vol­doen samen wel aan die vereis­ten en bijgevolg kun­nen de pro­jecten van een vri­jstelling BV genieten.

De prak­tijk

Het blijkt uit de prak­tijk dat de fis­cus weinig vertrouwen heeft in de attesten van Bel­spo. Een onder­zoek door het zak­enkan­toor Ayming toont aan dat onderne­min­gen die de vri­jstelling aan­vra­gen, hoge kans lopen op een con­t­role waar­bij in heel wat gevallen de vri­jstelling uitein­delijk geweigerd wordt niet­te­gen­staande Bel­spo het project erkent als een O&O‑project. In een post-Covid tijd­perk waar veel onderne­min­gen zichzelf opnieuw moeten uitvin­den, is dat geen goede zaak.