Bestuurdersmandaat en werknemersfunctie in dezelfde vennootschap

Terug naar het overzicht

25 april 2022

Bestu­ur­der­s­man­daat en werkne­mers­func­tie in dezelfde vennootschap

Bestu­ur­der­s­man­dat­en in een naam­loze ven­nootschap of besloten ven­nootschap mogen niet in een arbei­dsovereenkomst gegoten wor­den. Wat niet betekent dat een bestu­ur­der geen werkne­mer zou kun­nen zijn, maar evi­dent is het niet.

Dualiteit van functies

Een ven­nootschaps­man­dataris mag niet via een arbei­dsovereenkomst met de ven­nootschap ver­bon­den zijn. Dat vloeit voort uit het nieuwe Wet­boek van ven­nootschap­pen en verenigin­gen (WVV). Het ver­bod heeft:

in een nv betrekking op de bestu­ur­ders, de leden van de raad van toezicht en de leden van de direc­tier­aad, en

in een bv, op de bestuurders.

Maar wat als een bestu­ur­der bin­nen een­zelfde ven­nootschap nog een andere func­tie uitoe­fent? Die zoge­naamde ‘dualiteit van func­ties’ is mogelijk onder 3 voorwaarden.

In eerste instantie moet de andere func­tie duidelijk te onder­schei­den zijn van de bestu­urs­func­tie. Dat houdt in dat er geen recht­streeks ver­band mag zijn met het man­daat als bestu­ur­der. Denken we maar aan een com­mer­ciële func­tie, een finan­ciële func­tie of een func­tie als HR-verantwoordelijke.

De tweede voor­waarde wordt gevor­md door de band van ondergeschik­theid. Dat is immers een noodza­ke­lijk bestand­deel van elke arbei­dsovereenkomst. Dat is meteen ook de moeil­ijk­ste en meest gevoelige voor­waarde van de drie: in zijn hoedanigheid van werkne­mer moet er een band van ondergeschik­theid zijn tussen de werkgev­er en de werkne­mer, ter­wi­jl diezelfde per­soon al zelf aan de top van het bedri­jf staat. 

Wie moet dan het gezag uitoe­fe­nen ten aanzien van die werkne­mer-bestu­ur­der? Dat kan een orgaan van de ven­nootschap zijn of een per­soon die werd aangesteld door de ven­nootschap.
De algemene ver­gader­ing van aan­deel­houd­ers kan geen gezag uitoe­fe­nen, omdat zij slecht één keer per jaar samen komt. 

U begri­jpt meteen ook dat deze voor­waarde niet vervuld kan wor­den in een ven­nootschap met slechts één bestu­ur­der. Ook als een direct fam­i­lielid in feite de belan­grijk­ste bestu­urs­func­ties in han­den heeft, is het niet mogelijk om van een band van ondergeschik­theid te spreken. 

De derde voor­waarde betre­ft het loon. De werkne­mer-bestu­ur­der moet voor zijn presta­ties een loon ont­van­gen – alsof er geen bestu­urs­man­daat is. Een bestu­ur­der­sver­goed­ing kan niet gelijkgesteld wor­den met een loon. Zou de betrokken per­soon géén loon ont­van­gen voor zijn arbei­d­spresta­ties, dan beves­tigt dat alleen maar dat hij geen werkne­mer is, maar bestuurder.

Dagelijks bestu­ur

Het ver­bod om met een arbei­dsovereenkomst ver­bon­den te zijn, slaat enkel op de func­ties als ven­nootschaps­man­dataris. Het ver­bod heeft geen betrekking op het orgaan van dagelijks bestuur. 

Het WVV voorzi­et erin dat bepaalde han­delin­gen niet via de bestu­ur­ders moeten passeren. Namelijk han­delin­gen die niet verder gaan dan de behoeften van het dagelijkse lev­en van de ven­nootschap, han­delin­gen die een ger­ing belang ver­to­nen of han­delin­gen die een spoedeisend karak­ter hebben zodat de tussenkomst van het bestu­ur­sor­gaan niet gerecht­vaardigd is. 

Het WVV zegt niets uit­drukke­lijks omtrent het soci­aal statu­ut van de leden van dát orgaan, waaruit de recht­sleer aflei­dt dat een soci­aal statu­ut van werkne­mer mogelijk is.

Arbei­d­srecht en RSZ

Als vast­staat dat de ven­nootschaps­man­dataris ook een werkne­mer is, dan zijn er meteen ook twee ver­schil­lende sets van regels die van toepass­ing zijn, wat het arbei­d­srecht en de sociale zek­er­heid betreft.

In zijn hoedanigheid van werkne­mer, geni­et de betrokkene de bescherming van de werkne­mers op het vlak van arbei­ds­du­ur, jaar­lijkse vakantie en ontslag. Als het bestu­urs­man­daat tot een einde komt, mag dat niet automa­tisch lei­den tot het einde van de arbei­dsovereenkomst. Dat zou in stri­jd zijn met het principe van de dualiteit van de func­ties. Als de ven­nootschap en de bestu­ur­der-werkne­mer afscheid willen nemen van elka­ar, dan moeten de regels inza­ke de her­roeping van het bestu­urs­man­daat enerz­i­jds, én de opzeg­gingsregels uit de Arbei­dsovereenkom­sten­wet anderz­i­jds, gere­specteerd worden.

Ook op het vlak van de sociale zek­er­heid moet de dualiteit door­getrokken wor­den: voor wat zijn bestu­urs­man­daat betre­ft, is deze per­soon onder­wor­pen aan het soci­aal statu­ut van de zelf­s­tandi­gen, ter­wi­jl hij voor de werkne­mers­func­tie onder de socialezek­er­hei­d­sregeling van de werkne­mers valt. 

Noteer daar­bij dat er een ver­moe­den is dat iedereen die in Bel­gië een beroeps­bezigheid uitoe­fent zon­der arbei­dsovereenkomst, een zelf­s­tandi­ge is, en dus onder­wor­pen is aan het soci­aal statu­ut van de zelf­s­tandi­gen. Boven­di­en wordt elke per­soon die aangesteld wordt als man­dataris in een ven­nootschap – die zich dus met de exploitatie of met ver­richtin­gen van win­st­gevende aard zal bezighouden – geacht wordt een zelf­s­tandi­ge beroeps­bezigheid uit te oefenen. 

Wie zijn man­daat kosteloos uitoe­fent, moet dat kun­nen bewi­jzen. Als de man­dataris erin slaagt om dat bewi­js te lev­eren, is hij niet onder­wor­pen aan het soci­aal statu­ut van de zelf­s­tandi­gen.
Slaagt de man­dataris er niet in om dat bewi­js te lev­eren, dan moet er nog gekeken wor­den of hij zich moet aansluiten bij een soci­aal verzek­er­ings­fonds als zelf­s­tandi­ge in hoofd­beroep, dan wel als zelf­s­tandi­ge in bijberoep. Dat wordt dan bepaald door de omvang van de presta­ties als loon­trekkende. Een aansluit­ing als zelf­s­tandi­ge in bijberoep is mogelijk aIs de man­dataris voor min­stens 50% van een volti­jdse betrekking in dienst is als loontrekkende.

Fis­caliteit

Noteer ook dat de opsplits­ing van de func­ties op fis­caal vlak geen impact heeft. De fis­cus beschouwt alle ver­goedin­gen als ver­goedin­gen van de bedri­jf­slei­der. Ten­z­ij de betrokkene kan aan­to­nen dat de bestu­urs­func­tie kosteloos wordt uit­geoe­fend en er enkel een ver­goed­ing is voor de func­tie in dienstverband.

Duidelijke afsprak­en

Wie een bestu­urs­man­daat wil com­bineren met een func­tie in dien­stver­band, doet er goed aan om alles goed te doc­u­menteren. De com­bi­natie van bei­de func­ties vormt immers een uit­zon­der­ing op de regel.